OCHRONA ŚRODOWISKA w Europie

OCHRONA ŚRODOWISKA
na Świecie, w Polsce

O zagrożeniach dla środowiska naturalnego wynikających z działalności gospodarczej człowieka mieszkańcy Europy mogli przekonać się na własnej skórze w 1986 roku. Wtedy to – 26 kwietnia – miała miejsce największa i najtragiczniejsza w historii awaria elektrowni atomowej. Zdarzyła się ona w Czarnobylu na Ukrainie (republika ta wówczas wchodziła w skład Związku Radzieckiego), a jej skutki odczuwalne były w Europie, Azji, a nawet w Ameryce Północnej i Afryce.
Niesiona wiatrami radioaktywna chmura spowodowała skażenie atmosfery, hydrosfery, pedosfery, a przede wszystkim biosfery. Według oficjalnych danych w wyniku katastrofy zginęło kilkadziesiąt osób, a tysiące ludzi zostało napromieniowanych, co w późniejszym czasie wywołało u nich rozmaite choroby (np. raka tarczycy).

Katastrofa elektrowni atomowej w Czarnobylu – 26 kwietnia 1986 r.

Obecnie na naszym kontynencie działa kilkadziesiąt elektrowni atomowych. Przeciwko ich funkcjonowaniu odbywają się liczne protesty organizacji ekologicznych. W szczególności odnoszą się one do siłowni opartych na technologiach radzieckich, np. Temelin w Czechach, Mochovce na Słowacji czy Kozłoduj w Bułgarii.
Rządy państw europejskich prowadzą bardzo różnorodną politykę względem energetyki jądrowej. W takich krajch jak Norwegia, Austria, Irlandia, Islandia, Grecja, Portugalia nigdy nie było i prawdopodobnie nie będzie elektrowni atomowych. W latach 80-tych Włochy zrezygnowały z tego źródła energii. Natomiast Niemcy, Francja, Belgia i Szwecja rozważają ograniczenie liczby działających reaktorów.
Z drugiej zaś strony stale rośnie zapotrzebowanie na energię, toteż coraz więcej państw (m.in. Polska) chce budować eletrownie atomowe na swoim terytorium.

Oprócz elektrowni atomowych (w których awarie na szczęście zdarzają się stosunkowo rzadko) jednym z poważniejszym zagrożeń dla środowiska naturalnego w Europie jest stałe zatruwanie powietrza, głównie przez przemysł i motoryzację. Diagram poniżej pokazuje, że blisko 3/4 całkowitej emisji CO₂ przypada tylko na 8 państw. Warto zauważyć, iż są to kraje o największej liczbie ludności i wysokim stopniu uprzemysłowienia. Znalazła się wśród nich także i Polska, co nie świadczy o nas najlepiej. Pomimo iż jesteśmy słabiej rozwinięci pod względem gospodarczym oraz mamy mniej ludności niż państwa zachodnie (czyli teoretycznie powinniśmy emitować mniej szkodliwych gazów), to jednak dużo niższe nakłady środków przeznaczanych na oczyszczanie powietrza sprawiają, że póki co znajdujemy się w gronie największych trucicieli. Sytuacja ta w najbliższych latach powinna się zmienić, bowiem po przystąpieniu do Unii Europejskiej, także i u nas zaczęły obowiązywać bardziej rygorystyczne normy dotyczące ochrony przyrody.

O większych nakładach na ochronę środowiska w państwach zachodnioeuropejskich przekonuje również zamieszczona poniżej mapa. Obszary chronione – parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody i in. – mają tam znacznie większy udział niż na wschodzie kontynentu, np. w Danii 32%, w Niemczech 26%, w Austrii 24%, podczas gdy na Białorusi jest to tylko nieco ponad 1%, na Ukrainie 0,9%, a w Mołdawii zaledwie 0,2% powierzchni kraju. Wartość najwyższa występuje w małej, górzystej i lesistej Słowacji, gdzie ochroną prawną objęte zostało ponad 70% terytorium (także Polska pod tym względem wypada całkiem nieźle – obszary chronione stanowią ponad 30% powierzchni kraju).

Utworzenie i utrzymanie parku narodowego czy rezerwatu przyrody wymaga pewnych kosztów, a także wiąże się z licznymi ograniczeniami w zagospodarowaniu terenu. W związku z tym różne władze patrzą na tego typu proekologiczne inicjatywy mniej lub bardziej przychylnym okiem. Same walory przyrodnicze często nie są wystarczająco silnym argumentem, aby dany obszar objąć ochroną.

Najcenniejsze elementy środowiska naturalnego znalazły się w programie UNESCO “Man and Biosphere” – ich wykaz (w języku angielskim, francuskim i hiszpańskim) znaleźć można pod adresem: http://www.unesco.org/mab/BRs/BRlist.shtml (pełna lista) lub na stronie Rezerwaty UNESCO w Europie.
Szczególnie wartościowe obszary wodno-błotne objęte zostały Konwencją Ramsarską – patrz adres: http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-about-sites/main/ramsar/1-36-55_4000_0 (pełna lista) lub strona Wetlands in Europe.
Inne ważniejsze prozumienia międzynarodowe, które ratyfikowały państwa europejskie, to:
- Konwencja Helsińska o Ochronie Środowiska Morskiego Obszaru Morza Bałtyckiego;
- Konwencja Genewska w Sprawie Transgranicznego Zanieczyszczenia Powietrza;
- Konwencja Bazylejska o Kontroli Transgranicznego Przemieszczania i Usuwania Odpadów Niebezpiecznych;
- Konwencja Bońska o Ochronie Wędrownych Gatunków Dzikich Zwierząt;
- Konwencja Berneńska o Ochronie Europejskich Gatunków Zwierząt i Roślin oraz Ich Siedlisk Naturalnych.

powrót na początek strony