|
Epokę renesansu polskiego nazwano złotym wiekiem kultury polskiej. Podobnie jak złoty wiek w starożytności, odrodzenie polskie obfitowało w ważne wydarzenia w dziedzinie kultury i sztuki. Początek renesansu polskiego przypada na czasy panowania Jagiellonów (początek epoki wyznacza się na 1450 r.). Wraz z żoną Zygmunta Starego Boną Sforzą przyszła do Polski kultura Włoch. Świta królowej składała się z uczonych, muzyków i innych światłych osób. Pod wpływem jej dworu zaszły istotne zmiany w polskich obyczajach oraz naszej kuchni (Bona przywiozła z Italii warzywa określane mianem "włoszczyzny"). W tamtych czasach zaistniał również w Polsce mecenat wspomagający artystów. Ten złoty wiek kultury polskiej trwał przez okres panowania królów: Walezego, Batorego i Zygmunta III Wazy i skończył się w XVII w., kiedy to epoka wojen i rozdarcia wewnętrznego zastąpiła renesansowy ideał spokoju i harmonii. Odrodzenie polskie to przede wszystkim rozwój literatury polskojęzycznej. Pojawili się tacy twórcy jak Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Szymon Szymonowic. W renesansowej Polsce bardzo dobrze rozwijało się szkolnictwo, kwitła twórczość literacka i naukowa. W 1364 r. powstała Akademia Krakowska, która stała się jednym z centrów kultury odrodzenia (przeżyła rozkwit w XV w.). Wykładano w niej poezję starożytną (np. Wergiliusza, Horacego, Owidiusza), popularyzowano włoski renesans. Bardzo istotną rolę odgrywała też matematyka. Akademia Krakowska była jedyną uczelnią w Europie w XVI w., która rozpowszechniała teorię Kopernika! Na Akademii były trzy wydziały: medycyna, prawo i sztuki wyzwolone. Jednak w XVI w. nastąpił kryzys uczelni, powróciła nauka średniowiecza – wówczas, aby się kształcić, synowie szlacheccy zaczęli wyjeżdżać za granicę, najczęściej do Włoch. Jeśli chodzi o echa wynalezienia druku, to w Polsce pierwsze drukarnie powstały w latach siedemdziesiątych XV w., w Krakowie i we Wrocławiu. Pierwsi polscy drukarze to Kasper Elyan, Florian Ungler, Hieronim Wietor. Pierwszą polską książką była Historia umęczenia Pana naszego Jezusa Chrystusa, natomiast pierwszą książką, która się zachowała był Raj duszny z 1513 r. Biernata z Lublina.
Wynalazek druku był bardzo istotnym wydarzeniem, dzięki niemu:
– | upowszechniła się wiedza (Kościół stracił monopol na wiedzę); | – | cena książek znacznie się obniżyła; | – | rozwinęły się różne dziedziny nauk oraz literatura i języki narodowe (w tym polski); | – | zmniejszył się analfabetyzm. |
Najznamienitsi przedstawiciele polskiego renesansu to:
Mikołaj Rej
Andrzej Frycz Modrzewski
Piotr Skarga
Jan Kochanowski
Szymon Szymonowic
Mikołaj Sęp-Szarzyński powrót do początku strony |
