Przyroda > Ziemia we Wszechświecie > Ciała niebieskie

Ciała niebieskie

Słowa kluczowe:
- Wszechświat
- gwiazda
- planeta
- księżyc
- planetoida
- kometa
- meteoroid
- orbita

Jak wielki jest Wszechświat, trudno sobie wyobrazić. To, co widzisz na niebie
(sferze niebieskiej) jest tylko maleńką cząstką nieskończonego Kosmosu.

Podstawowe ciała niebieskie

GWIAZDY – gazowe kule świecące własnym światłem. Przykładami gwiazd mogą być: Słońce, Syriusz, Gwiazda Polarna.

Już w starożytności dostrzeżono, że grupy gwiazd tworzą na sferze niebieskiej charakterystyczne układy zwane gwiazdozbiorami (konstelacjami). Astronomowie podzielili sferę niebieską na 88 konstelacji. Większość ich nazw wymyślili greccy uczeni, odnosząc się do postaci mitologicznych, np. Herkules, Centaur itp.


ZiemiaPLANETY – obiekty o kształcie zbliżonym do kuli
(patrz rozdział Kulistość Ziemi), które krążą po orbicie
wokół gwiazdy. Przykładami planet mogą być:
Ziemia (na zdjęciu obok), Mars, Jowisz, Uran.





KSIĘŻYCE (SATELITY) – naturalne obiekty krążące
po orbitach wokół planet, np. Księżyc (pisany dużą literą) jest satelitą Ziemi.






Uwaga!!! Planety i księżyce nie wytwarzają własnego światła, lecz odbijają światło biegnące od gwiazdy. To właśnie odbite od Księżyca światło słoneczne niemal każdej nocy obserwujesz na niebie.

PLANETOIDY (ASTEROIDY) – zbudowane ze skał lub metali obiekty
o średnicy do 1000 km, które krążą wokół gwiazdy. Większość planetoid
Układzie Słonecznym skupia się między orbitami Marsa i Jowisza.

Kometa HalleyaKOMETY – obiekty krążące wokół gwiazdy po bardzo wydłużonych orbitach. Najbardziej znana jest kometa Halleya (na zdjęciu obok). Z powierzchni Ziemi można
ją obserwować co 76 lat – ostatnio w 1986 roku.
Kiedy kometa znajduje się w pobliżu gwiazdy, wokół
jej świecącego jądra tworzy się charakterystyczny warkocz. To efekt sublimacji lodu, z którego zbudowane jest wnętrze komety.

meteoroidyMETEOROIDY – rozsiane w kosmosie okruchy skalne o różnych rozmiarach. Jeśli wtargną w atmosferę ziemską, rozgrzewają się wskutek tarcia i ulegają spaleniu, a widoczna wówczas smuga światła nazywana jest meteorem (na zdjęciu obok tzw rój meteorów).
Meteoroid, który nie spali się całkowicie i doleci do powierzchni Ziemi to meteoryt.




Zwróć uwagę, że planety, księżyce i komety poruszają się po orbitach.
Dlatego musimy postawić sobie pytanie:

Co to jest orbita?

Orbita to tor ruchu ciała niebieskiego wokół innego, np. gwiazdy.
Orbity planet i księżyców cechuje eliptyczny, prawie kołowy kształt.
Natomiast komety poruszają się po bardzo wydłużonych orbitach.

Czy wiesz, że?
  • Spośród 88 gwiazdozbiorów, 12 najbardziej znanych znajduje się na ekliptyce. Baran, Byk, Bliźnięta, Rak, Lew, Panna, Waga, Skorpion, Strzelec, Koziorożec, Wodnik i Ryby tworzą tzw. Zodiak (Zwierzyniec).

  • Do lata 2006 roku Układ Słoneczny liczył 9 planet. Jednak na konferencji astronomicznej w Pradze naukowcy opracowali nową definicję planety,
    której nie spełniał Pluton (m.in. ze względu na małe rozmiary).
    Zaliczono go do tzw. planet karłowtych.

  • Satelitą może być także sztuczny obiekt wysłany w kosmos przez człowieka, np. satelita telekomunikacyjny.

  • Do dzisiaj nazwano już blisko 30 tysięcy planetoid, m.in. Westa, Psyche, Matylda, Eros, Apollo, Amor, Atena.

  • Spośród 8 planet Układu Słonecznego tylko Merkury i Wenus nie posiadają naturalnych satelitów. Wokół pozostałych krąży ponad 150 znanych obecnie księżyców.

  • Większości satelitom Uranu nadano imiona z dzieł Szekspira, np. Julia, Ofelia, Desdemona, Tytania.

  • Do dziś zanotowano ponad 1500 pojawień obiektów kometarnych.

  • Szacuje się, że każdej doby do naszej atmosfery wpada kilkaset milionów meteoroidów.

  • Co roku na naszą planetę spada około 200 000 ton meteorytów – największy z nich, o masie 60 ton, znaleziono w 1920 roku w Afryce Południowej.

  • Największe z dotychczas znalezionych meteorytów to:
    - Hoba w Namibii (1920 r.) – 60 ton,
    - Ahnighito na Grenlandii (1895 r.) – 30 ton,
    - Bacuberito w Meksyku (1871 r.) – 27 ton,
    - Mbosi w Tanzanii (1930 r.) – 26 ton.

  • W Polsce najcięższym obiektem kosmicznym jest tzw. Meteoryt Morasko,
    który znaleziono w 1958 roku koło Poznania – jego waga to 78 kg.

  • W wyniku uderzenia meteorytu powstają tzw. kratery uderzeniowe.
    Największe z nich to:
    - Chubb na Labradorze (Kanada) o średnicy 3400 metrów (500 m głębokości),
    - Krater Barringera w Arizonie (USA) o średnicy 1200 metrów,
    - Wolf Creek w Australii o średnicy 850 metrów.

powrót na początek strony

Zobacz także