Przyroda > Polska > Krajobrazy górskie > Sudety

Sudety

 Slowa kluczowe:
- krajobraz
- góry
- ruchy górotwórcze
- przełom
- kocioł polodowcowy
- hala
- kosodrzewina
- regiel

SUDETY rozciągają się wzdłuż południowo-zachodnich krańców naszego kraju – patrz mapa.
Zaliczają się do gór średnich – najwyższy szczyt to leżąca w na granicy polsko-czeskiej Śnieżka o wysokości bezwzględnej 1602 m n. p. m.

Jaki jest krajobraz Sudetów? 

Ukształtowanie powierzchni Sudetów (jak przystało na góry) jest znacznie urozmaicone. Najbardziej wyróżnia się najwyższe pasmo, tj. Karkonosze.
Ich grzbiety wyraźnie górują nad okolicznymi terenami, a widoczne bywają nawet z obszarów Niziny Śląskiej. Cechą charakterystyczną rzeźby Karkonoszy są płaskie wierzchowiny wysokogórskie, porozcinane zagłębieniami kotłów polodowcowych.
Na dnie kotłów często znajdują się jeziora, które powstały w wyniku stopienia się lodów.

Inną ciekawą formą terenu w Sudetach jest pasmo Gór Stołowych – patrz zdjęcie obok. Tworzą je olbrzymie bloki skalne (zbudowane z piaskowca) o płaskich powierzchniach poziomych i pionowych.
Z tego względu osiągają one znaczne wysokości względne.

W skład Sudetów wchodzi także wiele innych pasm, np.
- Góry Izerskie,
- Góry Kaczawskie,
- Góry Sowie,
- Góry Kamienne,
- Góry Bystrzyckie,
- Masyw Śnieżnika.
Pomiędzy tymi wypukłymi formami terenu znajdują się formy wklęsłe, czyli obniżenia – największym z nich jest Kotlina Kłodzka.
Liczne są też doliny rzek,
np. dolina Bobru z malowniczymi przełomami w sąsiedztwie
Kotliny Jeleniogórskiej.

W pokryciu terenu zaznacza się piętrowy układ roślinności. W najwyższych partiach gór (na stokach Śnieżki) występują w zasadzie tylko nagie skały. Niżej pojawiają się najpierw łąki, a potem kosodrzewina. Dalej są lasy – iglaste wyżej (regiel górny), mieszane niżej (regiel dolny). Schodząc jeszcze niżej zauważymy coraz więcej terenów rolniczych.

W Górach Izerskich i częściowo w Karkonoszach znajdują się silnie zniszczone lasy – patrz zdjęcie obok. Największych spustoszeń w drzewostanach dokonały zanieczyszczenia nawiewane
przez zachodnie wiatry znad okolic Bogatyni
(z tzw. "worka turoszowskiego").
Od kilkudziesięciu lat działają tam elektrownie cieplne (także w Niemczech i Rep. Czeskiej), opalane węglem brunatnym, który wydobywa się w pobliskich kopalniach odkrywkowych.

Sieć osadnicza Sudetów jest stosunkowo dobrze rozwinięta, choć oczywiście nie w wysokich partiach gór. Na przedgórzu znajduje się wiele miast o średniej wielkości, które pełnią różne funkcje. Największy jest Wałbrzych (130 tys. mieszkańców) – niegdyś znaczący ośrodek wydobycia węgiel kamiennego. W bliskim sąsiedztwie znajdują się mniejsze miejscowości, także o charakterze przemysłowym, np. Świdnica (61 tys. mieszk.), Dzierżoniów (35 tys. mieszk.), Bielawa (32 tys. mieszk.), Nowa Ruda (25 tys. mieszk.).
Drugie miasto pod względem wielkości w Sudetach to Jelenia Góra (89 tys. mieszk.) – centrum ruchu turystycznego Karkonoszy. Podobną rolę w Kotlinie Kłodzkiej odgrywa Kłodzko (29 tys. mieszk.).

Góry sprzyjają rozwojowi turystyki zarówno latem (piesze wycieczki, uzdrowiska)
jak i zimą (narciarstwo). W całej Polsce znane są takie sudeckie ośrodki wypoczynkowe jak Szklarska Poręba, Karpacz, Świeradów Zdrój, Kudowa Zdrój, Polanica Zdrój i in.

Galeria zdjęć z Sudetów

Czy wiesz, że?

  • Na terenie Sudetów znajdują się 2 parki narodowe – Karkonoski Park Narodowy oraz Park Narodowy Gór Stołowych.

  • Atrakcjami turystycznymi Gór Stołowych są wąskie labirynty oraz liczne formy skalne o zdumiewających kształtach. Spotkać je można na Szczelińcu, w Błednych Skałach, a także w Skalnym Mieście (po stronie czeskiej).

  • W niektórych karkonoskich kotłach polodowcowych (np. Małego Stawu, Wielkiego Stawu, Łomniczki) śnieg może utrzymywać się nawet do lipca.
    To wynik specyficznego ukształtowania powierzchni kotłów, do której
    promienie słoneczne zaczynają docierać dopiero późną wiosną.

powrót na początek strony

Zobacz także