Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=416
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=441
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=335
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku
Przyroda > Klimat i krajobrazy Ziemi > Krajobrazy Afryki

Krajobrazy Afryki

Słowa kluczowe:
- krajobraz
- wyżyna
- płaskowyż
- kotlina
- dżungla
- sawanna
- pustynia
- oaza

Afryka leży na wszystkich 4 półkulach: północnej i południowej, wschodniej i zachodniej.

Oblewają ją wody 2 Oceanów: Indyjskiego na wschodzie i Atlantyckiego
na zachodzie. Na północ od Afryki znajduje się Morze Śródziemne (część
Oceanu Atlantyckiego), a za nim Europa. Na północnym wschodzie Morze Czerwone i Zatoka Adeńska (części Oceanu Indyjskiego) oraz Kanał Sueski oddzielają Afrykę
od Azji.

Afryka jest drugim pod względem wielkości kontynentem na Ziemi (po Azji).
Jej powierzchnia stanowi około 1/5 wszystkich lądów. Jest to też kontynent o znacznym zaludnieniu, które w ostatnich kilkudziesięciu latach gwałtownie
się powiększa (ma tu miejsce tzw. "eksplozja demograficzna").

Na obszarze Afryki znajduje się 50 państw i kilka terytoriów zależnych –
– zobacz Mapę Podziału Terytorialnego Afryki.

Eksplozja demograficzna oznacza utrzymywanie się szybkiego wzrostu liczby ludności na danym obszarze. Może ona być spowodowana różnymi czynnikami,
np. zwiększoną liczbą urodzeń, spadkiem ilości zgonów, napływem nowych mieszkańców z zewnątrz.
W przypadku Afryki eksplozja demograficzna wynika z dużej liczby rodzących się dzieci. W strukturze wiekowej przeważają tu ludzie młodzi, którzy bardzo często
w niekontrolowany i nieświadomy sposób doczekują się potomstwa.

Jak ukształtowana jest powierzchnia Afryki?

Poziome ukształtowanie powierzchni Afryki jest słabo urozmaicone. Linia brzegowa ma raczej prosty, wygładzony przebieg, w związku z czym mało jest półwyspów, wyspzatok. Kontynent tworzy zwartą bryłę. W jego obrębie znajduje się zaledwie jeden duży półwysepSomalijskioraz jedna duża wyspaMadagaskar.


legenda mapy

Znacznie bardziej urozmaicone jest pionowe ukształtowanie powierzchni Afryki. Niemal na całym obszarze dominują tereny wyżynne.
Nizin jest bardzo mało i występują tylko wzdłuż niektórych wybrzeży. Mimo to w Afryce spotkać można wiele rozległych i płaskich równin. Są to płaskowyże leżące na wysokościach od kilkuset do kilku tysięcy metrów n. p. m. i dlatego zaliczają się do wyżyn, a nie do nizin.

Innym elementem rzeźby terenu, charakterystycznym dla Afryki, są kotliny,
np. Kotlina Kongo, Kotlina Czadu, Kotlina Górnego Nilu. To wielkie zagłębienia o płaskim dnie, do których spływają wody opadowe z okolicznych wzniesień.

Najwyższe afrykańskie szczyty sięgają po-wyżej 5000 m n. p. m. i znajdują się w pobliżu równika, w rejonie Jeziora Wiktorii. Zaliczają się do nich: Kilimandżaro (5895 m n. p. m. – na zdjęciu obok), Kenia (5199 m n. p. m.) i Ruwenzori (5109 m n. p. m.).


Znaczne wysokości osiągają też: Wyżyna Abisyńska (4620 m n. p. m.) oraz góry Atlas (4165 m n. p. m.) na północy i Góry Smocze (3482 m n. p. m.) na południu.

Czym pokryta jest powierzchnia Afryki?

Mimo iż Afrykę zamieszkuje ponad 900 mln ludzi, to jednak nie przekształcili oni krajobrazu w istotny sposób. Wynika to głównie z 2 czynników:
– gorącego klimatu, który znacznie utrudnia wykorzystanie ziemi do celów rolniczych,
– zacofania cywilizacyjnego, które ogranicza rozwój przemysłu, usług i innej działalności człowieka.

W związku z tym na pokrycie terenuAfryce składa się przede wszystkim
roślinność naturalna.

Strefy krajobrazowe (patrz mapa powyżej) – będące następstwem stref klimatycznych (patrz mapa) – ułożone są symetrycznie względem równika.

W Kotlinie Kongo i jej sąsiedztwie znajduje się duży, zwarty kompleks wilgotnych lasów równikowych (patrz zdjęcie obok). To gęsta i nieprzebyta dżungla, która po-wstała na skutek występowania codziennych deszczów zenitalnych (klimat równikowy).
Wysoka temperatura i intensywne opady przez cały rok bardzo sprzyjają wzrostowi wszelkiego rodzaju roślin – drzew, krzewów, lian, pnączy, paproci itp.

W miarę oddalania się od równika (zarówno na północ, jak i na południe) klimat zmienia się na podrównikowy, w którym opady są intensywne już tylko w porach deszczowych. Roślinność staje się rzadsza i przechodzi w formację lasu parkowego.

Mniej więcej w połowie odległości między równikiem a zwrot-nikami występują
strefy klimatu podrównikowego suchego (pora sucha przez większą część roku, pora deszczowa przez 2–3 miesiące).
Te rozległe obszary pokrywa sawanna,
czyli różnego rodzaju roślinność trawiasta wzbogacona pojedynczymi krzewami i drzewami (np. akacjami, baobabami).
Warto zwrócić uwagę, że w krajobrazie sawanny w porze deszczowej dominują soczyste kolory zielone, natomiast w porze suchej cała roślinność jest szarożółta (wyschnięta).
Trzeba też wspomnieć o bogatym świecie zwierzęcym sawanny – żyją tam m.in. słonie, nosorożce, bawoły, żyrafy, lwy, lamparty, antylopy (na zdjęciu powyżej), zebry, strusie, hieny, krokodyle.

Obszary wzdłuż zwrotników objęte są klimatem skrajnie suchym i dlatego powstały tam pustynie. Przykładem tego jest Sahara – największa gorąca pustynia świata.
To pas piasków (patrz zdjęcie poniżej), a także żwirów i kamieni, liczący kilka tysięcy kilometrów szerokości i ciągnący się od Oceanu Atlantyckiego po Morze Czerwone.
Z uwagi na wysokie temperatury i znikome opady, nie występuje tam prawie żadna roślinność. Wyjątkiem są oazy, które powstały w obniżeniach terenu, gdzie w miarę płytko zalegają słodkie wody gruntowe.
Wschodnią część Sahary przecina dolina Nilu – najdłuższej rzeki świata. Ze względu na dostateczną ilość wody rozwinęło się tam rolnictwo.
Na wąskim pasie ziemi wzdłuż biegu rzeki uprawia się m.in. pszenicę, ryż, kukurydzę, bawełnę, trzcinę cukrową, warzywa, owoce. Od wieków stosowane jest tam sztuczne nawadnianie gruntów wodami Nilu.

Sahara powstała wzdłuż Zwrotnika Raka. Natomiast po drugiej stronie równika, wzdłuż Zwrotnika Koziorożca, znajdują się mniejsze pustynie: KalahariNamib. Kalahari nie jest w zasadzie typową pustynią – to kotlina, do której epizodycznie spływają wody opadowe. Dzięki temu miejscami rozwinęła się tam roślinność podobna do sawanny.
Z kolei Pustynia Namib powstała wzdłuż wybrzeża Atlantyku na skutek działania Benguelskiego zimnego (i przez to suchego) prądu morskiego.

Wąski pas północnych i południowych wybrzeży Afryki obejmuje klimat podzwrotnikowy wilgotny (śródziemnomorski). Jest on stosunkowo łagodny
dla człowieka, dlatego tereny te są wykorzystywane do celów rolniczych,
głównie pod uprawę owoców.

Galeria zdjęć z krajobrazami Afryki

Czy wiesz, że?
  • Najniżej położona depresja Afryki znajduje się nad niewielkim Jeziorem Assal
    (w pobliżu Morza Czerwonego), 155 metrów poniżej poziomu morza.

  • Wierzchołki Masywów Kilimandżaro, Ruwenzori i Kenia to jedyne miejsca
    w Afryce stale pokryte śniegiem.

  • Większość mieszkańców Afryki żyje na obszarach wiejskich – stosunkowo
    mało jest wielkich miast. Największą aglomerację miejską tworzy stolica Egiptu
    Kair (około 15 mln mieszk.).

  • Natomiast najbardziej zaludnionym państwem Czarnego Lądu jest Nigeria. Zamieszkuje ją około 140 mln osób.

  • Z kolei Republika Południowej Afryki to kraj najlepiej rozwinięty i tym sam najbogatszy.

powrót na początek strony

Zobacz także
Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia