Przyroda > Klimat i krajobrazy Ziemi > Krajobrazy Australii i Oceanii

Krajobrazy Australii i Oceanii	Słowa kluczowe:
	- krajobraz - wyspa - archipelag - dżungla - sawanna - pustynia

	Australia i Oceania w przeważającej części leży na 2 półkulach: południowej i wschodniej. Niemal wszystkie wybrzeża oblewają wody Oceanu Spokojnego. Jedynie południowe i zachodnie brzegi Australii leżą nad Oceanem Indyjskim. Australia i Oceania jest najmniejszą częścią świata – zajmuje nieco ponad 5% powierzchni lądów na Ziemi. Jeszcze mniejszy jest udział tutejszej ludności w ogólnoświatowej populacji – zaledwie 0,5% (łącznie mieszka tam 33,5 mln osób, czyli mniej niż w Polsce). Podział terytorialny Australii i Oceanii obejmuje 15 państw i kilkanaście terytoriów zależnych – zobacz mapę.
	Co to jest Australia, a co to jest Oceania? Australia to zwarta bryła kontynentu, która obejmuje państwo o tej samej nazwie. Natomiast w skład Oceanii wchodzą prawie wszystkie wyspy na Oceanie Spokojnym leżące na południe od Hawajów. Wyróżnione zostały 4 główne grupy wysp: - Polinezja, - Mikronezja, - Melanezja, - Nowa Zelandia. Największą wyspą jest Nowa Gwinea (około 800 tys. km2 – ponad 2,5 raz większa od Polski). Następne w kolejności są wyspy Nowej Zelandii (Północna i Południowa), Nowa Brytania, Nowa Irlandia, Nowa Kaledonia – zobacz szczegółową mapę. Zdecydowana większość powierzchni lądów i ludności w tej części świata przypada na Australię.
	Jak ukształtowana jest powierzchnia Australii i Oceanii? Mimo niewielkiego obszaru, ukształtowanie powierzchni Australii i Oceanii jest dosyć urozmaicone. Mamy tu olbrzymią ilość wysp i wysepek (około 7500). Powierzchnia terenu na wielu z nich osiąga znaczne wysokości – zarówno względne, jak i bezwzględne (nawet kilka tysięcy metrów nad poziomem morza). legenda mapy Przebieg linii brzegowej można analizować w zasadzie tylko w odniesieniu do Australii. Jest on tam na ogół wyrównany, choć można wyróżnić kilka większych półwyspów – np. Jork, Ziemia Arnhem – i zatok – Karpentaria, Wielka Zatoka Australijska. Charakterystyczną cechą północnych wybrzeży jest ogromna ilość małych przybrzeżnych wysepek. Natomiast największa wyspa Australii – Tasmania – leży na południowym wschodzie. W ukształtowaniu pionowym Australii można wyróżnić 3 duże jednostki: - Wyżynę Zachodnioaustralijską – obejmuje połowę powierzchni kontynentu; teren jest na ogół słabo pofałdowany tylko miejscami pojawiają się wyższe wzniesienia (maksymalnie 1510 m n. p. m.); - Wielki Basen Artezyjski – rozległe obniżenie terenu w środkowowschodniej części Australii; poprzecinane jest suchymi korytami cieków wodnych, które epizodycznie spływają z okolicznych wzniesień; na dnie Basenu, 12 m poniżej poziomu morza (depresja) znajduje się słone Jezioro Eyre; - Wielkie Góry Wododziałowe – rozciągają się wzdłuż wschodnich wybrzeży Australii; są to stare góry niskie i średnie (wypiętrzone w orogenezie kaledońskiej i hercyńskiej); najwyższy szczyt to Góra Kościuszki mająca 2230 m n. p. m. Znacznie większe wysokości osiągają najwyższe szczyty Oceanii (patrz zdjęcie obok). Leżący na Nowej Gwinei wierzchołek Jaya (zwany też Carstensz) ma aż 5030 m n. p. m. Ponadto na tej wyspie jeszcze kilkanaście szczytów przekracza 4000 m n. p. m. Podobne wysokości osiągają też stożki wulkaniczne na Hawajach – Mauna Kea 4205 m n. p. m. i Mauna Loa 4169 m n. p. m. Nieco tylko niższe są wzniesienia Nowej Zelandii, np. Góra Cooka 3764 m n. p. m. Cała Oceania znajduje się strefie występowania zjawisk wulkanicznych i silnych ruchów skorupy ziemskiej. Z tego względu powierzchnia dna oceanicznego jest tu znacznie pofałdowana. Przykładem tego są głębokie rowy tektoniczne, a wśród nich Rów Mariański, gdzie zmierzono największą na Ziemi głębokość oceanu – 11022 m. Liczne są też podmorskie grzbiety, które w wielu miejscach wyłaniają się ponad powierzchnią wody jako wyspy.
	Czym pokryta jest powierzchnia Australii i Oceanii? Pokrycie terenu w Australii i Oceanii to głównie naturalne strefy krajobrazowe. Wpływ człowieka na przyrodę jest tu bardzo niewielki i ograniczony do rejonu wybrzeży południowej Australii, Nowej Zelandii i innych wysp. Najistotniejszy czynnik decydujący o pokryciu terenu to klimat – zobacz Mapę Stref Klimatycznych. Praktycznie cała Oceania oraz północna część Australii leżą w strefie wilgotnych klimatów równikowych i podrównikowych. W związku z tym rozwinęła się tam bujna roślinność lasów równikowych i parkowych. Natomiast cała środkowa część Australii znajduje się pod panowaniem suchego klimatu zwrotnikowego. Z tego względu powstały tam rozległe tereny pustynne i półpustynne. Na ich obrzeżach, gdzie klimat nie jest już tak suchy, pojawia się więcej roślinności trawiastej. Są to sawanny australijskie (na zdjęciu obok), które często wykorzystuje się jako pastwiska w hodowli owiec i bydła. Południowe krańce Australii znajdują się pod wpływem wilgotnego klimatu podzwrotnikowego (śródziemno-morskiego). Tam też skupia się osadnictwo (zwłaszcza na południowym wschodzie). W krajobrazie dominują tereny rolnicze, przemysłowe oraz miejskie. Podobnie jest na nowozelandzkiej Wyspie Północnej. Z kolei Wyspa Południowa i część Tasmanii leżą w zasięgu klimatu umiarkowanego i tam spotkać można lasy liściaste (podobne do europejskich). Galeria zdjęć z krajobrazami Australii i Oceanii
	Czy wiesz, że?
	Ayers Rock to największy na świecie blok skalny. Znajduje się on w samym środku Australii, ma ponad 2,5 km długości, ponad 1,5 km szerokości i 348 m wysokości względnej. W Australii żyje wiele rzadkich gatunków zwierząt. Tylko tam spotkać można misia koala czy też dzikiego psa dingo. Natomiast w Nowej Zelandii swoje siedliska mają m.in. nielatające ptaki kiwi. Polski XIX-wieczny podróżnik Paweł Edmund Strzelecki jako pierwszy zdobył najwyższy szczyt Australii i nazwał go Górą Kościuszki.

		powrót na początek strony
Zobacz także
		Elementy krajobrazu Kontynenty i Oceany Ziemi Strefy klimatyczne Strefy krajobrazowe Krajobrazy Europy Krajobrazy Azji Krajobrazy Afryki Krajobrazy Ameryki Północnej Krajobrazy Ameryki Południowej Krajobrazy Antarktydy
		Quiz "Klimat i krajobrazy"
		Mapy Świata Mapy kontynentów Galeria zdjęć