SŁOWNIK HISTORYCZNY

A|B|C|D|E|F|G|H|I|J|K|L|Ł|M|N|O|P|R|S|Ś|T|U|V|W|Z

absolutum dominium
absolutyzm
anarchia
archeologia 
archiwum
artykuły henrykowskie
autonomia
arystokracja

absolutum dominium – (z łac. nieograniczona władza) w Polsce od XVI do XVIII w. szlachta określała w ten sposób dążenia królów do wzmocnienia władzy monarszej i ostro sprzeciwiała się każdej próbie podejmowanej w tym kierunku przez panujących

absolutyzm – forma rządów polegająca na nieograniczonej władzy monarchy, który wydaje prawa i rządzi państwem bez jakiejkolwiek kontroli; w Polsce a. nigdy się nie przyjął

anarchia – stan nieporządku i chaosu w państwie; dezorganizacja spowodowana brakiem władzy lub jej bezsilnością

archeologia – nauka badająca dzieje ludzkości na podstawie źródeł materialnych (na przykład wykopalisk archeologicznych)

archiwum – 1) zbiór akt, dokumentów, pism, które utraciły wartość użytkową, jednak zasługują na zachowanie ze względu na swoje znaczenie, np. jako źródło historyczne; 2) miejsce przechowywania, konserwacji i udostępniania materiału archiwalnego

artykuły henrykowskie – zbiór przepisów prawnych ułożony na sejmie elekcyjnym w 1573 r., określający zasady ustroju Rzeczpospolitej, mówiący o wolnej elekcji, warunkach nakładania podatków i ceł, prowadzenia wojen i wypowiadaniu królowi posłuszeństwa; a. h. zaprzysięgane były począwszy od Henryka Walezego; patrz: pacta conventa

autonomia – 1) samodzielność, samostanowienie; 2) szerokie uprawnienia samorządowe jakiegoś terytorium w ramach państwa

arystokracja – magnateria, wysoka szlachta rodowa, najwyższa warstwa społeczna w ustroju feudalnym, obdarzona przywilejami stanowymi i dziedzicznymi tytułami