SŁOWNIK HISTORYCZNY||||||||||||||||||||||||unia
unia personalna
unia realna
unici
uniwersał
uwłaszczenie chłopów unia – związek, zjednoczenie; połączenie się państw lub kościołów różnych wyznań (u. personalna, u. realna) unia personalna – związek państw połączonych osobą wspólnego władcy, przy zachowaniu odrębnych rządów unia realna – związek państw połączonych osobą wspólnego władcy, a także niektórymi wspólnymi instytucjami państwowymi, jak: wspólny system monetarny, skarb, wojsko, parlament oraz wspólna polityka zagraniczna unici – grekokatolicy, wyznawcy prawosławia, którzy uznali unię brzeską (1596) i przeszli na katolicyzm, zachowując niektóre tradycje i elementy obrządku wschodniego; w czasie zaborów prześladowani przez carat (porównaj: dyzunici) uniwersał – w dawnej Polsce list, proklamacja, rozporządzenie szczególnej wagi, kierowane do narodu przez króla, a niekiedy także przez wojewodów, hetmanów, przywódców; u. mogły dotyczyć różnych spraw np. zwołania pospolitego ruszenia lub sejmu, nałożenia podatków (u. poborowy) i in. uwłaszczenie chłopów – na ziemiach polskich XIX w. proces nadawania chłopom na własność ziemi, którą uprzednio użytkowali i likwidacja ich feudalnych zobowiązań wobec panów; w zaborze pruskim edykt o u. ch. ogłoszono w 1811 r., na jego podstawie chłopi musieli jednak odstąpić część ziemi (jedynie w Wielkopolsce od 1823 r. wykup płacono w pieniądzach); w Galicji, w wyniku ruchów rewolucyjnych w latach 1846–48, u. ch. wprowadzono w 1848 r. – chłopi otrzymali ziemię bezpłatnie; w Królestwie Polskim u. ch. ogłoszone zostało przez władze powstania styczniowego (22 I 1863), a przeprowadzone przez władze carskie (ukaz z 2 III 1864) |
