Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

SŁOWNIK HISTORYCZNY

A|B|C|D|E|F|G|H|I|J|K|L|Ł|M|N|O|P|R|S|Ś|T|U|V|W|Z

casus belli
cechy
Collegium Nobilium
Corana Regni Poloniae
cuius regio, eius religio
czeladź
cześnik
czynsz

casus belli – (z łac. oficjalna przyczyna wybuchu wojny) zdarzenie mające usprawiedliwić rozpoczęcie działań wojennych, pretekst do wojny
 
cechy – organizacje zawodowe rzemieślników w miastach średniowiecznych (w Polsce od XIII w.), broniące interesów gospodarczych i praw politycznych swoich członków, pełniły również funkcję religijną i kulturalną, a w razie zagrożenia organizowały obronę miast; pełnoprawnymi członkami c. byli właściciele warsztatów – mistrzowie (majstrowie), u których pracowali i szkolili się czeladnicy i uczniowie; c. dążyły do kontroli jakości, ceny i zbytu swoich produktów i jednocześnie zwalczały rzemieślników nie zrzeszonych tzw. partaczy, co w pewnym stopniu hamowało rozwój gospodarczy; od XV w. zaczęto ograniczać rolę c.; w okresie rozwoju przemysłu, mimo utraty znaczenia, c. zachowały funkcje szkoleniowe, samopomocowe, religijne i kulturalne; w 1816 r. w Królestwie Polskim zmieniona została nazwa c. na "zgromadzenia rzemieślników", ale tradycyjna nazwa przetrwała do czasów współczesnych

Collegium Nobilium – szkoła internatowa dla młodzieży szlacheckiej założona w 1740 r. w Warszawie przez Stanisława Konarskiego z zakonu pijarów, przeznaczona dla synów zamożnej szlachty; w C. N. stosowano nowe metody nauczania, obowiązywał szerszy niż w innych współczesnych szkołach program (wprowadzono m.in. nauki matematyczno-przyrodnicze, język polski, prawo, ekonomię, języki nowożytne); C. N. wykształciło wielu wybitnych działaczy polskiego oświecenia; istniało do 1832 r.

Corana Regni Poloniae – patrz: Korona Królestwa Polskiego

cuius regio, eius religio – (z łac. czyj kraj, tego religia) zasada przyjęta w czasie pokoju religijnego w Augsburgu w 1555 r., która oznacza: wyznanie panującego obowiązuje także poddanych

czeladź – 1) ludność zatrudniona na dworze feudała; 2) od XV–XVI w. służba domowa na dworze szlacheckim

cześnik – w Polsce do XIV w. nadworny urzędnik mający pod opieką piwnicę panującego; od XIV w. tytuł honorowy

czynsz – świadczenie pieniężne lub danina w naturze, składane przez chłopa na rzecz właściciela gruntów za użytkowanie ziemi; w Polsce upowszechnione od XIII w., w okresie kolonizacji; wraz z rozwojem gospodarki folwarcznej w XVI w. cz. zastąpiony został przez rentę odrobkową – pańszczyznę; ożywienie wymiany towarowo-pieniężnej w XVIII w. spowodowało ponowne przechodzenie na cz., co miało miejsce szczególnie w I poł. XIX w., poprzedzając uwłaszczenie chłopów

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia